بحران گاز در اروپا: منادی همکاری پایدار با شمال آفریقا

پس از حمله روسیه به اوکراین، سیستم گاز طبیعی اروپا تحت تنش بی‌سابقه‌ای بوده است. از زمان شروع جنگ، اتحادیه اروپا تلاش کرده است تا منابع جایگزین دیگری را پیدا کند، تاسیسات ذخیره گاز خود را پُر کند و مصرف را کاهش دهد. موفقیت در این جبهه ها با تغییرات اساسی در بازار امکان پذیر شد. اتحادیه اروپا طی یک دوره طولانی (دو دهه) با قیمت گاز پایین روبرو بود و علاوه بر آن، ابتکارات دیپلماتیک که توسط کمیسیون اروپا برای جستجوی منابع انرژی جایگزین به وقوع پیوست، از عوامل این موفقیت بود. شمال آفریقا به دلیل نزدیکی جغرافیایی، اتصالات خط لوله موجود و منابع طبیعی، به عنوان یک شریک کلیدی برای تأمین حجم اضافی گاز برای اتحادیه اروپا مطرح شد. در این راستا، بحران انرژی به عنوان یک کاتالیزور برای راه اندازی مجدد همکاری اتحادیه اروپا و آفریقای شمالی عمل کرده است و گاز طبیعی، که به عنوان سوخت انتقالی شناخته می شود، نقش مهمی در آینده این همکاری های مجدد ایفا خواهد کرد.
در نگاه دو طرف، رابطه احیا شده اتحادیه اروپا و آفریقای شمالی، مبتنی بر شرایط واقعی و برابر، می‌تواند به حل مشکلات آینده انرژی کمک کند، در حالی که باعث رشد، ایجاد مشاغل با ارزش و نوآوری می‌شود.  میزان واردات گاز اروپا در سال 2022 بر اساس آمارهای شرکت بریتیش پترولیوم در جدول زیر ارایه شده است.

عبور از ابهامات فعلی سیستم بین‌الملل و چندقطبی شدن فزاینده، دعوت از طرف‌های دیگر مانند جامعه مدنی و بخش خصوصی برای توسعه مجدد و تجسم مجدد چارچوب‌های جدید همکاری و ادغام اروپا و مدیترانه به اشتراک بگذارند. 

در سال 2021، حدود 15 درصد از واردات گاز اتحادیه اروپا (55.2 میلیارد مترمکعب) توسط الجزایر، مصر و لیبی تامین شده است. بحران گاز در اروپا کاتالیزور همکاری بیشتر در بخش گاز بوده است. بر اساس توافق‌نامه‌هایی که اخیراً اتحادیه اروپا با کشورهای شمال آفریقا داشته است، ایتالیا یک موقعیت محوری به‌ عنوان متحد انرژی برای کشورهای شمال آفریقا بدست آورده است. چرا که نزدیک ترین کشور به لیبی و دارای خط لوله انتقال گاز نیز است.
اتحادیه اروپا بودجه قابل توجهی را از طریق طرح هایی مانند دروازه جهانی 300 میلیارد یورویی که در دسامبر 2021 تأسیس شد و صندوق اروپا برای توسعه پایدار در دسترس قرار داده است که تا سال 2027 وام هایی تا سقف 135 میلیارد یورو در پروژه های زیرساختی خارجی را تضمین می کند. همچنین طرح مشارکتی جهانی (هفت کشور صنعتی G7 ) برای سرمایه گذاری در زیرساخت‌های، در ژوئن 2022 به عنوان طرح تقابلی در برابر ابتکار کمربند و جاده چین، با هدف ارائه 600 میلیارد دلار بودجه زیرساختی در طول پنج سال آینده تأسیس شد. این اقدامات، و دگرگونی انرژی گسترده ای که هدف این حمایت ها است، فرصت های قابل توجهی را برای شرکای انرژی اروپا ایجاد کرده است. کشورهای متعددی مانند مراکش، مصر، الجزایر و حتی لیبی از جمله کشورهایی بوده اندکه از این جریان مالی منتفع شده اند.  جنگ روسیه در اوکراین اگر چه به سرعت افزایش کارایی انرژی و تنوع عرضه اتحادیه اروپا را به دنبال داشت اما به اتحادیه اروپا نشان داد که کشورهای شمال آفریقا پتانسیل فوق العاده ای برای تبدیل شدن به شرکای مهم در تحول انرژی اروپا در میان مدت و بلند مدت دارند. این منطقه دارای پتانسیل عظیم انرژی تجدیدپذیر است و همچنین مکانی مناسب برای تولید هیدروژن سبز در آینده است. از آنجایی که ماتریس انرژی اتحادیه اروپا متنوع‌تر می‌شود، برندگان و بازندگان زیادی در این میان وجود خواهند داشت، و به نفع هر دو سواحل مدیترانه است که از این فرصت برای ترویج مشارکت‌های برد-برد استفاده کنند تا قادر به رویارویی با چالش‌ها و عدم قطعیت‌های آینده باشند.

 

جمع بندی: چشم انداز انرژی جهانی در حال حاضر تغییرات قابل توجهی را تجربه کرده است، در دراز مدت تحولات جدید فراتر از زنجیره تامین نفت و گاز، روابط بین المللی آینده را تغییر خواهد داد. در میان مدت، کشورهای تولیدکننده نفت و گاز در جهان و به ویژه شمال آفریقا همچنان امکان تولید، صادرات و کسب سود از هیدروکربن ها را خواهند داشت. با این حال، آن¬ها در رقابت با زمان برای تنوع بخشیدن به اقتصاد خود هستند، زیرا اتحادیه اروپا به تدریج اتکای کلی خود را به سوخت های فسیلی کاهش می دهد. با دور شدن اتحادیه اروپا از واردات نفت و گاز، اشکال جدیدی از تجارت از جمله اتصالات متقابل بین قاره ای رخ خواهد داد که به طور موثر خطوط لوله را با کابل جایگزین می کند. ادغام منطقه ای برای بخش برق بسیار چالش برانگیز است، زیرا این صنعت در مقایسه با ساختارهای انرژی گسترده تر، جایی که تجارت بین المللی رایج است، یک صنعت بسیار محلی است. این زیرساخت‌های بزرگ باید به صورت دوجانبه اجرا شوند، زیرا کشورهای جنوبی (منظور کشورهای شمال آفریقا ) می‌توانند انرژی خورشیدی و کشورهای شمالی بودجه مورد نیاز برای این طرح‌ها را تامین کنند و به سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر در منطقه کمک کنند. همکاری نزدیک اتحادیه اروپا و شمال آفریقا شروع شده و در حال رشد است، اما برای یک همکاری ثمربخش، دو طرف مدیترانه باید تعهد خود را برای